Deze archeologische site uit de bronstijd wordt bewaakt door een hoogbejaarde Turkmeen en twee schurfterige honden. Toerisme is niet echt een prioriteit in Turkmenistan. Gelukkig hebben we met Ruslan onze eigen gids mee.
De site werd in 1972 ontdekt door de Russische archeoloog Victor Sarianidi, die er tot zijn dood bleef opgraven. De ontdekking zelf was al een behoorlijke stunt, want Gonur Depe ligt in het midden van de Karakum woestijn, ver weg van de moderne beschaving. Sariadini begon op goed geluk te graven in een heuvel die langs een al lang opgedroogde arm van de Murgab rivier lag. Hij vond er een gigantische stad uit de bronstijd. Een tot dan onbekende beschaving, die volgens hemzelf vergelijkbaar was met het Perzische rijk of het oude Egypte. Een bewering die door onze Turkmeense gids graag overgenomen wordt. Maar hoewel Sarianidi er een koninklijk paleis, een dodenstad en enkele vuurtempels ontdekte, kon hij nooit aantonen dat de inwoners van Gonur Depe een schrift hadden.
Net zoals zo veel archeologische sites is Gonur Depe voornamelijk een hoop modder, waarbij je veel verbeelding moet hebben om er muren of straten in te herkennen. Maar anders dan bij de modderforten die we onderweg naar Mary tegenkwamen, is de vernieling hier recent. Ruslan, ziet de site jaar na jaar verder wegspoelen na de regenval in de winter. Voor de stad werd opgegraven, lagen de paleizen en straten beschermt onder een dikke laag aarde.
Onderweg naar de necropolis, hurkt Ruslan plots neer, en trekt hij een gaaf 
kruikje van 5000 jaar oud uit de grond. Met elke andere gids en op elke andere plaats zou ik geen seconde geloven dat dit geen opgezet spel is. Maar Ruslan is veel te naïef om zijn eigen verwondering te spelen, en heel Gonur Depe schreeuwt om verder opgegraven te worden. Op de terugweg dumpen we het kruikje bij de hoogbejaarde bewaker, die het in zijn hut bijhoudt, tot er in de herfst opnieuw archeologen naar de site afzakken.
